boaz vond vooral de kleurplaat van de week van de schepping erg mooi; dus die is hard aan slag ge
zondag 21 februari 2010
zondag - veertig dagen leesrooster
boaz vond vooral de kleurplaat van de week van de schepping erg mooi; dus die is hard aan slag ge
vrijdag 19 februari 2010
dag 2 - 40 dagen leesrooster
donderdag 18 februari 2010
dag 1 - 40 dagen leesrooster
- bijbelverhaal lezen uit de (kinder)bijbel en het stukje uit het rooster erbij
- kleurplaat of tekening uit het rooster maken
- symbool uitknippen en in de takken hangen
woensdag 17 februari 2010
aswoensdag en vasten

vandaag is het aswoensdag. in sommige kerken halen de gelovigen vandaag een askruisje. de voorganger streept met zijn vinger een kruisje van as op het voorhoofd. hij zegt daarbij: "gedenk, mens, dat je stof bent en tot stof zult wederkeren" (zie ND vandaag pag 2).
aswoensdag is het begin van de vastentijd. de tijd waarin christen denken aan het lijden van Christus; een tijd van inkeer en boete.
je neemt er de tijd voor om aan het offer van Christus te denken én het past daarbij om nederig te zijn en afgoden uit je leven weg te doen.
vasten past daar goed bij. vasten betekent dat je iets in je leven laat staan. traditioneel gezien is dat bijvoorbeeld bepaald voedsel, of alcohol. maar je kunt ook aan iets heel anders denken: geen TV; geen nieuwssites; geen vlees of toetje.
vasten heeft altijd als doel om dichtbij God te zijn.
marion lutke vertelt op de website van de eo wat vasten voor haar heeft betekend: "Heel veel. Na die eerste moeilijke tijd ben ik heel dicht bij het hart van God gekomen. Hij heeft me op Zijn liefdevolle manier laten zien over welke gebieden in mijn leven Marion nog regeerde. Hem de regie daarover weer te geven is niet zonder slag of stoot gegaan. Toen ik dat kon zijn er zulke bijzondere dingen gebeurd dat ik even een radiostilte heb ingelast, omdat wat ik meemaakte zo persoonlijk en zo kwetsbaar was dat ik er geen woorden aan kon of wilde geven."
en jan minderhoudt vertelt op diezelfde site: “Het is een feest om je ‘te goed te doen aan het Woord van God’, zoals de Engelse theoloog Richard Foster het omschrijft. Wie vast, ziet niet zozeer af van voedsel, maar doet zich te goed aan Gods Woord. Zó vasten is feesten. Omdat het je verbindt met de Bruidegom, Christus. "

Jan Minderhoud vertelt ook over vasten in het gezin: “Verdeel de periode in vier periodes van tien dagen, waarbij je met de kinderen steeds overlegt: ‘Wat laten we deze dagen staan?’ Denk aan het toetje, chips, of alles wat luxe en extra is. Wij hebben zelf geen kinderen, maar ik ken mensen die er goede ervaringen mee hebben. De zondagen zijn overigens niet meegerekend in de Veertigdagentijd; die zijn er om te proeven van het heil dat vóór ons ligt. Door bewust te vasten, leef je veel intensiever naar Pasen toe. Je bent er veertig dagen lang mee bezig. Het is alsof je een beetje de lijdensweg met Jezus gaat, de weg naar Jeruzalem.”
ik heb zelf weleens gevast in de veertig dagen tijd; met koekjes, alcohol, TV kijken. mijn ervaring is dat het me inderdaad dichterbij God brengt; dat het een periode is die je bewust afzondert en die waardevol is. in ons gezin hebben we het nog nooit gedaan; ik heb de neiging daarmee te wachten tot de kinderen wat groter zijn.
hebben jullie ervaring met vasten?
of andere ervaringen wat betreft de veertig dagen tijd?
ik ben zelf op dit moment bezig een leesrooster te schrijven voor jongere kinderen voor tijdens de veertig dagen tijd. ik zal daar later vanavond apart over posten. het rooster is gratis verkrijgbaar; je moet me alleen even mailen, want ik kan geen word bestanden aan deze blog toevoegen (helaas...)
maandag 15 februari 2010
valentijnsdag: verslag
dit jaar leek het me leuk er in ons gezin aandacht aan te besteden als de dag van de liefde. voor elkaar en voor God.
bijzonder was trouwens dat mijn man de dag ervoor ontdekte dat hij in 2 kerken over Johannes 2 preekte; de bruiloft in Kana. had hij niet bedacht toen hij het had doorgegeven, maar het is wel leuk om in de dienst even aandacht te besteden aan wat de bijbel over liefde zegt en hoe belangrijk christelijke huwelijken zijn. hier kun je de preek nalezen (zonder verwijzingen naar valentijn; want hij had 'm al eerder in onze eigen gemeente gehouden).

een paar citaten:
In deze wereld zijn er bar weinig betrouwbare bronnen die vertellen wat ware liefde is en waar je het kunt vinden. Eigenlijk zijn er maar twee bronnen. Het Woord van God en de heilige Geest. Deze twee bronnen horen bij elkaar en zijn niet te scheiden. De Bijbel is het Woord van God dat je de uitleg geeft wat liefde is. De Geest van God vertelt wat je ermee kunt doen. Het gaat dus om betrouwbare inhoud en de uitwerking. Aan de basis staat God zelf. Werkelijke liefde komt van Hem.
Hij is de bron van al het leven. Hij geeft de liefde die blijvend is. God is liefde. De liefde is geen god. In de liefde kan God je terechtwijzen. Als je wegen bewandelt die je wegtrekken bij Hem vandaan.
God kijkt naar mensen die niet alleen op zichzelf uit zijn. Mensen zoeken diegenen op waar ze zich veilig voelen. Van liefde en trouw word je altijd beter, als je je aan de regels houdt.
Regel 1. Vertrouw op God. Stel Hem centraal in je leven. Hij is de bron van alle liefde. Je kunt niet om Hem heen.
Regel 2. Wees niet eigenwijs. Luister naar de woorden van God. Laat je gezeggen. Geef God de eer in je leven
Regel 3. Mijd het kwaad. Maak iedere dag de juiste keuze. Kies voor het goede, ook al lijkt het alsof je er niet beter van wordt.
in ons gezin hebben we gister een valentijnsmaaltijd gehouden. die bestond uit het volgende:
- de tafel was mooi gedekt met veel (plastic) bloemen en kaarsen
- op ieders bord een papieren hartje waarop stond: X, wij houden van jou! eentje voor elk van ons en eentje voor God met de tekst: Here God, onze liefde is voor U!
- we aten bietenstamppot, wat iedereen erg lekker vindt en ook roze is ;-)
- allemaal een wijnglas met roze limonade
- toetje was chocoladecake in hartvorm met ijs en kwark
- daarna gingen we de hartjes invullen: op elk hartje schreven we waarom we van diegene houden
- we zongen een liedje over de liefde: ben je groot of ben je klein, God houdt van jou
- en we lazen het verhaal van Jezus die de kinderen zegent en van ze houdt
bij de reacties op de vorige blog hierover stond ook het idee om dat rond je trouwdag te doen: ook erg leuk! dan kun je samen trouwfoto's kijken en bijvoorbeeld de tekst lezen waarmee je huwelijk is ingezegend of die op de trouwkaart stond.
en nu gaan de hartjes weer de doos in; want deze week staat vooral in het teken van het voorbereiden van de lijdenstijd. woensdag is het begin daarvan, aswoensdag.
ik ben bezig een leesrooster te schrijven om met kleine kinderen te gebruiken. ik geloof alleen niet dat ik via deze blog documenten kan toevoegen; of weet iemand hoe dat wel kan??? dinsdag of woensdag ga ik daarover bloggen; dus houd het in de gaten!
woensdag 10 februari 2010
tafel: valentijnsdag!
volgende week woensdag begint de lijdenstijd alweer, maar nu is er eerst nog een weekje om een viertafel rond valentijn te hebben!
- plateau met kaarsen en plastic bloemen
- boekjes die ik ooit voor lief heb gekocht (en nu liggen te verstoffen...)
- droogboeketje
- harten aan de muur met liedjes
- het liedje 'al zo lief had God de wereld' nav Johannes 3,16
- het liedje 'ben je groot of ben je klein'
er kunnen op de harten nog wat plaatjes ofzo bijgehangen worden, maar eigenlijk is het wel druk genoeg zo. ik hoop dat het ons gaat lukken om de liedjes deze week elke dag met de kinderen te zingen; een mooie manier om ze nieuwe liedjes aan te leren.
op de blog van ann is ook al een paar dagen aandacht voor valentijnsdag: zie deze link. zij laat volgens mij mooi zien hoe je op een inhoudelijke manier valentijn ook als christelijk gezin kunt vieren!
- de liefde van God voor ons benadrukken; dat die de echte basis van ons bestaan is
- het belang van goede liefdesrelaties in de gemeente benadrukken; hoe belangrijk het is elkaar lief te hebben met de liefde van Christus
- het belang van liefde in christelijke huwelijken te benadrukken; hoe in huwelijken iets zichtbaar mag worden van Christus' liefde voor ons (Efeziërs 5)
zondag 7 februari 2010
jeugdcultuur en het evangelie - deel 2

hieronder volgt het tweede gedeelte van een inleiding die ik op een ouderavond voor het jeugdwerk in onze gemeente heb gehouden. de eerste helft kun je op de laatste blog hiervoor lezen.
Je kunt in onze tijd mensen bijvoorbeeld indelen in generaties.
In de kerk komen we al die generaties tegen; we maken er zelf deel van uit.
Sabine van der Heijden beschrijft in haar boek RE:visie een aantal kenmerken van generaties. Ik licht er vooral de generatie van de ouders en de tieners uit: de generatie X en de generatie SEARCH:

3. Dan de generatie X; geboren tussen 1960 en 1980.
De generatie X kent welvaart en een enorme mogelijkheid om te kiezen. Het zijn shoppers: je kiest wat je wilt of leuk vindt en maakt je eigen mix. Tegelijk is dat natuurlijk een heel drukke generatie; ze rennen en vliegen, maken zich zorgen en hebben veel stress. Ze zijn allergisch voor algemene waarheden; het moet vooral persoonlijk zijn.
Soms vinden ze het lastig om zich echt aan een gemeente te verbinden; ze denken vaak op hun eigen manier.
4. De generatie SEARCH; geboren tussen 1980 en 2000
Dit zijn de jongeren die wij op club of catechisatie hebben. Daarom zal ik die wat uitgebreider bespreken (voorbeeld van puber uit Amsterdam):
Typering van deze generatie:
• Informatie overvloed
• Globalisering
• Communicatie: altijd internet en telefoon
• Welvaart is gewoon
• Onderhandelen gewend
• Relationele ellende: scheiding, psychisch
• Keuzemaatschappij
Bedreigingen voor het geloof in Jezus:
• Gewend om zelf te kiezen
• Altijd ‘online’, maar wie zijn je buren?
• Communicatie vooral met je vrienden

• Welvaart vijand christelijk geloof
• Over de bijbel is niet te onderhandelen…
• Relationele ellende -> teleurstelling in God
• Kiezen: zelf je geloof / spiritualiteit kiezen
Kansen voor het geloof in Jezus:
• Via internet contact maken / geloof delen
• Welvaart: geeft soms ruimte voor spiritualiteit
• Onderhandelen: ga de discussie aan met goede argumenten!
• Relationele ellende: laat zien dat de Heer een schuilplaats is
• Kiezen: geef duidelijke richting in alle verwarring
Wat heb je hier nou aan?
Leuk om te horen, maar wat moeten wij daar nou als ouders en jeugdwerkers mee?
Moeten we het evangelie voor elke generatie gaan veranderen?
Zo van: Jezus aangepast aan de generatie X. Vooral benadrukken wat de mensen uit deze generatie allemaal aanspreekt, zodat ze tot geloof komen…
Dat lijkt me niet.
In de Bijbel staat dat de Here Jezus altijd dezelfde is. In het verleden; vandaag en in de toekomst.
Je kunt Jezus niet gaan aanpassen aan de wensen en luimen van een groep mensen. Dan doe je de Heer zelf onrecht; en ook die mensen. Je onthoudt ze het volle evangelie.
Maar… je kunt wel nadenken op welke manier je de Heer aan ze voorstelt.
Je kunt erop voorbereid zijn hoe bepaalde dingen bij mensen overkomen.
Iedereen staat anders voorgesorteerd ten opzichte van het christelijk geloof. Bij iedereen kun je dus beginnen met een ander stukje evangelie. Een paar voorbeelden:
- Mijn verlangen naar bevestiging vervult de Heer: Hij noemt mij bij de naam; mijn naam staat in zijn handpalm gekerfd.
- Een anders verlangen naar gerechtigheid vervult de Heer ook; in de bijbel lezen we telkens weer dat onze God een God van recht is en we zien uit naar Gods nieuwe wereld waarin gerechtigheid zal heersen.
- Een jongere zal misschien op zoek zijn naar richting in een verwarrende wereld. Dan kun je hem of haar wijzen op Jezus die van zichzelf zegt dat hij de Weg is. Je kunt de verhalen van Jezus lezen waarin ook echt duidelijk wordt dat Hij de Weg naar God en naar het goede leven bij God is.
Natuurlijk is er dan veel meer te vertellen.
Ook de weerbarstige dingen.
- Ik, met mijn verlangen naar bevestiging, lees ook in de bijbel dat God een enorme afkeer heeft van mijn zonde. Dat ik niet kan bestaan voor Gods aangezicht. Help! Dat moet ik zeker ook horen en een plek geven.
- Een ander die naar gerechtigheid verlangt, hoort ook over de liefde van God, die onverdiend genade geeft aan zijn vijanden. Als je een diepe woede koestert kan het verschrikkelijk moeilijk zijn om die genade van God naar anderen toe te accepteren.
- Een jongere die richting zoekt, zal het misschien moeilijk vinden dat Jezus de enige Weg is. Maar dat zegt Hij wel en daarom moeten wij dat ook blijven zeggen!
En dan gaat dit over de inhoud van het evangelie. Als het gaat over de vormen, moet je zeker ook goed naar de cultuur kijken die je wilt bereiken. Ook dat zie je telkens weer gebeuren in de bijbel. De bediening van Jezus zelf speelt zich voor een deel af tijdens maaltijden; helemaal passend bij de Oosterse cultuur. Paulus gebruikt de taal van heidense filosofen. En wij proberen de jongeren in hun cultuur te bereiken. Misschien hebben we gesprekken via MSN; luisteren we samen muziek of praten we door over een film. Niet om nu alleen maar lekker relaxt te doen, ‘niet te moeilijk hoor’. Maar om de jongeren te bereiken. Omdat we geloven dat God ze wil bereiken en ons daarvoor wil gebruiken…

Jezus heeft zijn discipelen uitgezonden. Over de hele wereld, maar zeker ook naar de Joden, het verbondsvolk. En dan zegt hij in Matteüs 10: Bedenk wel, ik zend jullie als schapen onder de wolven. Wees dus scherpzinnig als een slang, maar behoud de onschuld van een duif.
Ik denk dat dat ook voor opvoeding en jeugdwerk geldt.
Naar onze kinderen toe mogen we de onbekommerdheid van duiven hebben. Het werk van de Geest en de liefde van God gewoon laten stromen.
Maar we moeten ook nadenken. Ook over de wereld waarin we leven en welke invloed die op onze jongeren heeft. Niet om moedeloos te raken; maar om als dienaren van God de jongeren te bereiken.
De wereld is gevaarlijk terrein; de duivel is er ook en zoekt ons en onze jongeren op.
Maar het is ook het terrein waar God ons heen stuurt; met zijn boodschap van waarheid en vrede.
Aan het werk!
Bidden!
vrijdag 5 februari 2010
jeugdcultuur en het evangelie - deel 1
ik vind het leuk om die gedachten ook via deze blog te delen.
het gaat meer over tieners dan over schoolkinderen, maar het is vast zinnig om over na te denken. ik plaats het in gedeelten; hierbij het eerste.
Waarom is het zinnig om over jeugdcultuur na te denken?
Als christenen leven we middenin deze wereld. Voor de ene jongere ziet dat er wat anders uit dan de andere; de één zal meer in contact komen met de Nederlandse cultuur dan de andere en de één heeft er ook meer behoefte aan dan de andere.
Toch kunnen we onszelf niet zonder cultuur denken.
We leven, bewegen in de wereld waarin we zijn. En dat geldt ook voor onze kinderen.

De Heer Jezus zelf zegt in Johannes 17 dat zijn volgelingen niet bij de wereld horen, maar wel in de wereld leven. Wel in de wereld, maar niet van de wereld. Een aantal dingen daarover:
- Misschien merk je bij jouw kind niet zoveel van de hele jeugdcultuur. Dat kan. Dat hoor je ook in de woorden van Jezus: Ze horen niet bij de wereld, zoals ik niet bij de wereld hoor. In die woorden hoor je afstand ten opzichte van de wereld omdat je dichtbij Jezus leeft.
- Tegelijk is Jezus ook heel eerlijk over vijandschap in de wereld; en de trekkende kracht in de wereld. Dat merken we ook bij jongeren: de wereld, een wereldse jeugdcultuur kan aan hen trekken. Jezus zegt: Ik vraag niet of u hen uit de wereld weg wilt nemen, maar of u hen wilt beschermen tegen de duivel. Blijkbaar trekt de duivel aan ons, en ook aan onze kinderen, tieners, jongeren.
- Er zijn ook jongeren die de wereld ingetrokken zijn. Die niet meer van zichzelf zeggen wat Jezus zegt: Het eeuwige leven, dat is dat zij u kennen, de enige ware God, en hem die u gezonden hebt, Jezus Christus. Onze kinderen, onze tieners, kunnen van ons weggetrokken worden – en ook van God weggetrokken worden. Zoals de verloren zoon. Natuurlijk hopen en bidden we dat ze ontdekken dat de wereld zonder U een lege, duistere en onherbergzame plek is en dat ze terugkomen naar u.
- En daarin zit natuurlijk ook een opdracht van God zelf; om die verloren zonen en dochters terug te halen. Zoals Jezus zegt: Ik zend hen naar de wereld, zoals u mij naar de wereld hebt gezonden. God zegt niet: roep vanuit je eigen veilige zaaltjes of huiskamers die jongeren toe dat ze terug moeten komen. Jezus zegt: ik stuur jullie er naar toe. Jeugdleiders zijn volgens mij mensen die naar de jongeren toe gestuurd worden; naar waar die jongeren zitten, in welke situatie ook. Met de boodschap van het evangelie; waarvan Johannes eerder zegt dat het om redding gaat en om licht.
De ene jongere zal meer door de wereld om ons heen beïnvloed zijn dan de andere. En dat hoeft dan niet eens om geloof of ongeloof te gaan. Een heel gelovige jongere kan zeggen: ik vind onze diensten niets aan, want ik voel helemaal niets. Dat heeft natuurlijk alles te maken met onze cultuur waarin ervaren heel centraal staat.
In elk geval lijkt me duidelijk dat we jeugdwerk midden in onze cultuur doen. En dat het dus handig is om iets van cultuur en jongerencultuur te weten.
Ook daar kunnen we in de bijbel over lezen. Dan komen we natuurlijk bij de apostel Paulus aan. Ook Paulus weet alles over verschillende culturen. Na zijn bekering is hij eerst naar Arabië gegaan; verder heeft hij onder Joden gewerkt, maar ook onder Romeinse heiden.
Hij schrijft in 1 Korintiërs 9:
19 Vrij als ik ben ten opzichte van iedereen, ben ik de slaaf van iedereen geworden om zo veel mogelijk mensen te winnen. 20 Voor de Joden ben ik als een Jood geworden om hen te winnen. Ikzelf sta niet onder de Joodse wet, maar toch heb ik me eraan onderworpen om hen die er wel onder staan te winnen. 21 En voor hen die niet onder de Joodse wet staan, ben ik als iemand geworden die de wet niet heeft, om hen te winnen. Dit betekent niet dat ik de wet van God heb losgelaten, maar dat ik mij heb onderworpen aan de wet van Christus. 22 Voor de zwakken ben ik zwak geworden om hen te winnen. Ik ben voor iedereen wel íets geworden, om in elke situatie althans enkelen te redden. 23 Ik doe alles voor het evangelie om ook zelf aan de beloften ervan deel te krijgen.
In de tijd van Paulus waren dat een aantal belangrijke culturen: de Arabische, bedoeïenencultuur; de Joodse cultuur waaruit hijzelf kwam, gestempeld door de Torah; en de Griekse, heidense cultuur met een ingewikkelde godenwereld en allerlei filosofieën.
Je leest dat Paulus allerlei dingen doet, waarvan wij misschien zouden schrikken. Hij eet offervlees bij mensen, wat uit de tempels komt. Hij bezoekt de godenbeelden in Athene en sluit daarbij aan. Hij past zich elke keer weer aan om in elke cultuur duidelijk te maken wat het betekent dat Jezus de Heer is.
* * * * * * * * *
volgende keer verder!
maandag 1 februari 2010
gastblog sarina brons - van der wekken

wij zijn geroepen tot opvoeden. Wij hebben onze kinderen zoveel bij te brengen! Het is daarnaast waardevol om ons ook een beetje verdiepen in de wereld van het kind en te beseffen wat kinderen bezighoudt; hoe hun denkpatronen in elkaar zitten en ook wat ze allemaal nog niet kunnen.
Wij zijn als ouders zo belangrijk voor kinderen omdat ze zo afhankelijk van ons zijn. Dat geeft ouders een geweldige verantwoordelijkheid die tegelijkertijd ook een uitdaging is. Met andere moeders nadenken over opvoeden helpt om je missie duidelijker te krijgen. Vrouwen kunnen elkaar heel nabij komen!
In mijn werk

Het is een spannende vraag hoe je als ouder je kind het beste begeleidt. Elk kind is uniek en heeft sterke en zwakke kanten.Hoe ga je daar zo goed mogelijk mee om en geef je het kind wat het nodig heeft? Los van de verschillen tussen kinderen ervaren ouders nogal eens een spanningsveld tussen grenzen stellen en houden van je kind. Ik wil ouders bemoedigen om zowel onvoorwaardelijke liefde te laten ervaren en ruimte te geven aan het kind, als ook grenzen te stellen. Dat laatste schept duidelijkheid en rust omdat een kind weet waar het aan toe is. Dat vindt een kind niet altijd, daarom gaat het grenzen over. En wat dan? Wat doe je met boosheid van je kind en van jezelf? Hoe beloon je en lok je gewenst gedrag uit? Hoe straf je op een manier dat een kind daarvan leert?
Grenzen zijn nodig, maar grenzen zijn geen doel op zichzelf,. Via grenzen draag je een levensvisie over en leert een kind zich hopelijk normen en waarden eigen maken. Grenzen zijn nodig om je kind te helpen groot worden.
Leuk om te lezen dat mijn boek op de nominatie staat om gelezen te worden.
Welk boek jullie ook kiezen, ik ben ervan overtuigd dat wij als christenen elkaar erg nodig hebben. We kunnen elkaar bemoedigen om daadwerkelijk handen en voeten te geven aan de opdracht om kinderen te vertellen van onze Schepper en om voor te leven dat Zijn aanwijzingen vanuit de Bijbel zo goed zijn.
God zegene jullie in de onderlinge ontmoetingen en in omgaan met jullie kinderen. Het ga jullie goed!

allereerst: al het materiaal van de eerdere cursus, over het boek 'de roeping van het moederschap' van sally clarkson is gratis beschikbaar. als je mij mailt; kan ik je alles per email doen toekomen. dan krijg je de praatjes; de opdrachten; de liedjes en filmpjes én een planning voor de ochtend. bovendien ideeën om mee te geven en bijbelleesroosters; posters en persberichten.
- doe het samen! met één of twee anderen ben je creatiever, hoef je zelf minder te doen, kun je kijken wie waar goed in is; heb je een groter netwerk om moeders / vaders / opvoeders uit te nodigen
- bereid het goed voor! zorg voor een goed praatje of spreek af dat je samen iets leest. vooral de bespreking moet je goed voorbereiden. gewoon een beetje in het rond praten is vaak niet zo bevredigend. bedenk een volgorde van vragen / opdrachten.
- wees creatief! alleen praten is wel leuk; maar het is nog leuker als je ook even wat moet doen. hang stellingen in de ruimte op en laat iedereen bij een stelling gaan staan waar z/hij het mee eens is. neem plaatjes mee ('kaarten op tafel') en bedenk een vraag rond het onderwerp waar mensen een kaartje bij moeten zoeken. laat iedereen iets tekenen.
- zorg voor goede leiding! een gesprek zonder gespreksleiding verzand gauw in meningen en bekende verhalen. zorg voor een gespreksleider die goed en vriendelijk kan ingrijpen en weet wat ze met een ochtend wil bereiken.
- wees flexibel! het mooiste is altijd onverwacht. een perfecte planning en goede vragen moeten niet de spontaniteit torpederen. leer jezelf om daarmee om te gaan; met de spanning tussen planning en spontaniteit.
- evalueer! tijdens de afwas of bij het voorbereiden van de volgende keer kun je makkelijk even nagaan of het allemaal goed ging en of er extra aandachtspunten zijn voor een volgende keer
- maak een tafel met boeken! over het onderwerp, over geloofsopvoeding, of gewoon met christelijke leesboeken. altijd leuk om in de pauze samen bij te staan! oude exemplaren van 'eva' kun je bijv weggeven.